-
XRD Piklerinin Gizli Dili: Scherrer, Gauss, Lorentz, Voigt, Pearson ve Williamson–Hall Yaklaşımları
Bir XRD (X-ışını kırınımı) grafiğine baktığınızda, aslında kristallerin bize anlattığı bir hikâyeyi dinlersiniz.Her tepe noktası, o malzemenin düzeni, kusurları, iç gerilmeleri ve yaşadığı dönüşümler hakkında ipuçları taşır.Ancak bu hikâyeyi doğru okumak için, o piklerin şeklini ve genişliğini anlamak gerekir. İşte burada ALTI temel yaklaşım devreye girer:Scherrer, Gauss, Lorentz, Voigt, Pearson ve Williamson–Hall.Hepsi aynı hikâyeyi anlatır…
-
Pearson Analizi: XRD Piklerinin Gerçek Şeklini Anlamak
Bir XRD (X-ışını kırınımı) desenine bakmak, aslında atomların düzenini dinlemek gibidir.Her bir pik, kristallerin iç dünyasından gelen sessiz bir titreşimdir.Ama bu titreşim her zaman “mükemmel bir Gauss” ya da “keskin bir Lorentz” şeklinde değildir.Gerçek malzemelerde, pikin şekli çoğu zaman ikisinin arasında bir yerdedir — işte Pearson analizi tam da bu noktada devreye girer. Pearson Eğrisi…
-
Gauss Analizi: XRD Piklerinin Ardındaki Sessiz Düzen
Laboratuvarda bir XRD grafiği gördüğünüzde, o keskin tepeler aslında malzemenin size sessizce anlattığı bir hikâyedir.Her pik, kristallerin içindeki atomların ne kadar düzenli dizildiğini, ne kadar gergin olduklarını ya da ne kadar olgunlaştıklarını gösterir.İşte bu hikâyeyi anlamanın en basit ve klasik yollarından biri Gauss analizidir. Gauss Eğrisi Nedir? Matematikte Gauss dağılımı, “çan eğrisi” olarak bilinir.Bu eğri,…
-
Voigt Analizi: Bir XRD Pikine Hem Kalp Hem Akıl Katmak
X-ışını kırınımı (XRD) verilerine bakarken bazen insan bir dağ siluetine bakar gibi hisseder: tepeler, vadiler, küçük çıkıntılar…Ama o tepelerin ardında, milyarlarca atomun kusursuz (veya kusurlu) dizilişi vardır.Bu dizilişin bize anlattığı hikâyeyi anlamanın en güzel yollarından biri de Voigt analizidir. Voigt Fonksiyonu Nedir? Bir XRD piki (tepe noktası), aslında malzemenin iç yapısının bir yansımasıdır.Ancak hiçbir zaman…
-
Endüstriyel Bakır Atıklarından Kristal Dünyasına: Scherrer Hesaplamalarının Anlamı
Endüstriyel üretim hattında bir torna tezgâhından çıkan bakır talaşı, genellikle hurda olarak görülür.Ama bu çalışma, o küçük metal parçalarının içinde saklı atomik düzeni yeniden okuyarak onları yeni bir metal külçeye dönüştürmenin mümkün olduğunu kanıtladı. Bu dönüşümün kalbinde, Scherrer tabanlı XRD analizleri yer aldı.Amaç yalnızca kristalit boyutlarını ölçmek değil, katı hâl sinterleme süreci boyunca atomların nasıl…
-
XRD Verileriyle Kristalit Boyutu – Mikrogerinim Hesaplamak: Scherrer Denklemi Üzerinden Örnek
X-ışını kırınımı (XRD), malzeme biliminin “parmak izi” analizidir.Bir numunenin kristal yapısı, faz bileşimi ve hatta iç gerilmeleri hakkında bilgi verir.Ama asıl sihir, bu verilerin satır aralarında gizlidir: pik genişlikleri ve pik konumları, bize nanometre ölçeğinde kristalit boyutlarını ve mikrogerinimleri anlatır. Bugün, bu bilgileri Scherrer denklemi yardımıyla nasıl hesaplayabileceğimizi adım adım, örnek bir veri üzerinden görelim.…
-
Scherrer Denklemi Neyi Anlatır?
1918 yılında P. Scherrer tarafından geliştirilen bu denklem, XRD piki genişliğini kullanarak kristalit boyutunu hesaplamamıza imkân verir.Basit görünse de, bu yöntem atomik düzeydeki düzenliliğin ve malzemenin “ne kadar kristal” olduğunu anlamanın en pratik yollarından biridir. XRD sonuçlarında elde edilen FWHM (Full Width at Half Maximum) değerleri genellikle derece (°) cinsindedir; bu nedenle hesaplama öncesinde radyana…
-
Williamson–Hall Yöntemi: Kristalit Boyutu ve Mikrogerinimi Birlikte Görmek
Malzeme karakterizasyonu dünyasında, X-ışını kırınımı (XRD) yalnızca “hangi faz var” sorusuna yanıt vermekle kalmaz; aynı zamanda kristal yapının içinde gizlenen küçük gerilimleri ve tanecik boyutlarını da fısıldar. İşte Williamson–Hall (W–H) yöntemi, bu sessiz sinyalleri anlamanın en pratik yollarından biridir. Peki nedir bu Williamson–Hall yöntemi? 1953 yılında G. K. Williamson ve W. H. Hall tarafından geliştirilen…
